Phần rối loạn ngôn ngữ trong chương trình ngôn ngữ trị liệu Nhi của ĐHY PNT mình trượt vỏ chuối. Không sao nhớ được cái định nghĩa. Cái định nghĩa này chìm lấp trong tất cả các loại can thiệp với: trẻ ASD, trẻ SSD, trẻ rối loạn nuốt, trẻ hở vòm…, mà tất cả đều can thiệp ngôn ngữ. Và nó chẳng gây ấn tượng gì cho mình cả.
Có thể bởi vì mối liên kết giữa khái niệm can thiệp này ít liên kết với ‘thế nào là rối loạn ngôn ngữ’ chẳng hạn.
Rồi can thiệp nào thì cũng mang màu sắc: tác động cùng với việc tạo ra môi trường có tính kích thích (nguyên lý giáo dục dựa trên tiếp cận hành vi mà- mình sẽ viết một bài về vấn đề này vì mình cũng bị rối loạn suốt với các bạn “cô giáo”, các khái niệm cơ bản bị xem nhẹ nên các bài giảng không thỏa mãn mình).
Trong lúc lọ mọ, cố gắng đọc nguyên bản để hiểu thì mình đã mua được quyển sách này. Sách cũ, cộng với ship là khoảng 5gbp. Sau 1 năm, nó mới từ Anh bay về VN.
Mình trích dịch chương 3 “Can thiệp ngôn ngữ là gì?”, phần có cái định nghĩa khó nhớ trên. Chương này rất ngắn, vì chỉ xoay quanh cái định nghĩa thôi:
Khi chúng ta thảo luận về nhiều cách tiếp cận can thiệp đã được đề xuất và thực hiện trong hai thập kỷ qua, sẽ ngày càng rõ ràng rằng những gì được gọi là can thiệp của một nhóm bác sĩ hoặc nhà nghiên cứu khác hẳn với những gì được gọi là can thiệp của những người khác. Tôi đã tuyên bố rằng các vị trí lý thuyết khác nhau của những người phát triển và thực hành các chương trình can thiệp là lý do chính cho thực tế này. Johnston (1983) khẳng định lập trường của cô ấy về điểm này với những thuật ngữ chắc chắn.
. . .không có sự giống nhau phổ biến trong số các cách tiếp cận khác nhau để can thiệp ngôn ngữ. Việc cho rằng có, hoặc nên có, là sai lầm. Không có câu trả lời duy nhất cho câu hỏi Can thiệp ngôn ngữ là gì? không phải vì các nhà chức trách không đồng ý, không phải vì chúng ta thiếu các dữ kiện cần thiết, không phải vì có nhiều chiến lược trị liệu tốt như nhau, mà chính xác là vì các khung lý thuyết khác nhau. (tr. 53)
Có thể xử lý được vấn đề khái niệm này theo hai cách. Một nhà lâm sàng có thể có nhiều định nghĩa – có lẽ nhiều như bất kỳ lý thuyết của cá nhân nào. Điều này rất có thể là sở thích của nhiều nhà lâm sàng. Hoặc nhà lâm sàng có thể phát triển một định nghĩa đủ rộng để nó không mâu thuẫn với bất kỳ lý thuyết cụ thể nào. (Tất nhiên, điều này sẽ chỉ bao gồm những lý thuyết thừa nhận khả năng là những thay đổi trong môi trường của trẻ có thể có một số tác động đến việc học ngôn ngữ.) Định nghĩa như vậy sẽ bao gồm tất cả các loại can thiệp đã được đề xuất và có thể được yêu cầu theo một số trường hợp đặc biệt nhất định. Đó là nhiệm vụ thứ hai mà tôi sẽ cố gắng ở đây.
Theo quan điểm của tôi, can thiệp ngôn ngữ xảy ra khi một số tác nhân can thiệp (nhà lâm sàng, giáo viên, cha mẹ, anh chị em, v.v.) kích thích hoặc phản ứng đáp trả với một đứa trẻ theo cách được thiết kế có ý thức để tạo điều kiện phát triển trong các lĩnh vực khả năng giao tiếp được coi là có nguy cơ bị suy giảm chức năng. Định nghĩa này có hai phần quan trọng: người can thiệp phải làm điều gì đó được thiết kế có ý thức để hỗ trợ sự phát triển và người ấy phải làm điều này vì đứa trẻ được cho là có nguy cơ bị khiếm khuyết ngôn ngữ.
Điều này bao gồm một loạt các thủ tục và hoạt động can thiệp mà một số cá nhân chắc chắn sẽ thấy là quá rộng. Ví dụ, cha mẹ hoặc giáo viên tuân theo các đề xuất của nhà lâm sàng gợi ý để sử dụng ngôn ngữ đơn giản hơn, phản ứng nhiều với trẻ hoặc nương theo sự dẫn dắt của trẻ đã có nghĩa là tham gia can thiệp. Hình thức can thiệp này hoàn toàn trái ngược với các tình huống quen thuộc hơn, chẳng hạn như trẻ đang diễn đạt những câu có chứa một số hình thức ngôn ngữ sau một kích thích bắt chước và sự trình bày một bức tranh của một nhà lâm sàng.
Định nghĩa này cũng sẽ bao gồm các cá nhân hành động theo sáng kiến của riêng họ (tức là không có sự hướng dẫn của một nhà ngôn ngữ trị liệu) để giúp đỡ một đứa trẻ mà họ cảm thấy đang có nguy cơ. Ví dụ, những bậc cha mẹ nói với con mình rằng “đừng lười biếng nữa và nói hẳn hoi đi” cũng là can thiệp. Tuy nhiên, định nghĩa được đề xuất sẽ loại trừ việc can thiệp vào tất cả các phản ứng điển hình đối với trẻ nhỏ của người lớn và trẻ lớn hơn liên quan đến việc đơn giản hóa nội dung và cấu trúc câu, làm chậm tốc độ, tạm dừng ở các ranh giới cú pháp, v.v. Tất cả những thay đổi này xảy ra một cách tự nhiên trong nỗ lực của người lớn để thực hiện các cuộc trò chuyện với trẻ nhỏ; chúng không được sử dụng cho mục đích ngăn ngừa hoặc khắc phục các vấn đề học tập bị nghi ngờ.
Ưu điểm lớn nhất của đề xuất này là nó chấp nhận sự can thiệp của nhiều phương pháp tiếp cận cần thiết và được sử dụng bởi các nhà lâm sàng hoạt động trong các điều kiện khác nhau rõ rệt (mức độ ca lâm sàng, số ca lâm sàng, thời gian, cơ sở vật chất, v.v.) và với các định hướng lý thuyết khác nhau. Nói cách khác, những gì được coi là can thiệp không phụ thuộc vào lý thuyết cụ thể hoặc tập hợp các nguyên tắc can thiệp mà một nhà lâm sàng nhất định ghi nhận hoặc loại khách hàng được điều trị trong dịch vụ tư vấn. Trong một số trường hợp, quá trình can thiệp sẽ chủ yếu bao gồm các dịch vụ tham vấn — làm việc với cha mẹ, giáo viên và trợ lý để giúp những cá nhân này, cung cấp một môi trường tạo kích thích và đáp ứng tốt hơn cho trẻ khiếm khuyết ngôn ngữ. Trong các trường hợp khác, nhà lâm sàng sẽ đảm nhận vai trò của tác nhân can thiệp chính, trong khi các thành viên gia đình, giáo viên và phụ tá thực hiện các vai trò tự do hoặc bổ sung. Tôi thấy bề rộng của định nghĩa này là quyền lợi hơn là một nghĩa vụ. Nó chỉ đơn giản là yêu cầu một số sự chắt lọc được thực hiện giữa sự can thiệp (bao gồm các mục tiêu, các thủ tục và hoạt động) được hình thành tốt, dựa trên các nguyên tắc lý thuyết hoặc thực nghiệm đúng đắn, và có thể được chứng minh là hiệu quả, và sự can thiệp dựa trên phỏng đoán, suy đoán, thuận tiện cho tác nhân can thiệp. Điều này đặt ra trách nhiệm nặng nề cho các nhà lâm sàng trong việc chứng minh rằng các kế hoạch can thiệp mà họ thiết kế sẽ có kết quả như dự kiến — nghĩa là dịch vụ được cung cấp là “tốt”. Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng đây là một trách nhiệm mà các bác sĩ lâm sàng nên sẵn sàng chấp nhận. Một số chương còn lại của cuốn sách này được thiết kế đặc biệt để hỗ trợ các nhà lâm sàng trong việc phát triển các chương trình giúp họ đạt được mục tiêu này.
Can Thiệp Đa Ngành 