Máy chiếu

Sự miên man trong tư duy, phụ thuộc vào sự vô tri của tin tức khiến cho việc tiếp thu thông tin bị nhàm, mòn, mê đắm trong các mê cung của ngôn từ…

Đây là một truyện ngắn của Lê Khải Việt trong tập truyện Khi trẻ người ta nghĩ khác– NXB Nhã Nam, 2024.

Lịch sử của một địa đàng gần thượng nguồn hai con sông chính là khởi thủy của lịch sử thế giới chúng ta, nằm vừa vặn lọt thỏm giữa hai dòng nước giao nhau ở một điểm bùng vỡ trên sa mạc, ở đó, loài người đã trở thành chính mình lần thứ nhất, sau khi những sử liệu đã xác nhận điều đó, nhưng ngay cả như thế nhiều kẻ vẫn hoài nghi về một khởi đầu phi siêu hình của một giống loài được tin là đi trên hai chân, sau khi hai giáo phái tách ra từ một dòng mạnh nhất mà chúng ta đều biết tên gọi từ hơn một ngàn năm trước, ở chính cái nôi của nhân loại là vùng đất bị kìm kẹp giữa hai con sông, phía tây nam là một bán đảo khác, mà ở đó những di chỉ đầu tiên của một giống người được sử sách ghi trên những cuộn Papyrus như là Dân tộc Biển, chính những kẻ mà sau đó nhiều nhà khảo cổ đã tin rằng là thủ phạm xóa sạch hết nền văn minh này đến nền văn minh khác ở cả phía đông và phía nam biển Giữa Lục Địa, vùng biển này là nơi ao lầy của những tù đọng và mồ chôn của những di chứng giá trị nhất về sự thức tỉnh của một loài mà sau này chúng ta gọi là người, vì thực ra cũng chẳng ai dám minh định về một lịch sử của giai đoạn mờ mịt nhất mà con người từng được phân biệt với con khỉ, ở đó có những phát triển và thành tựu vượt bậc và huy hoàng nhất mà không lãnh tụ nào của con người có thể dựa vào đó để viết nên một chủ nghĩa dùng làm công cụ khuynh loát nhân loại một lần nào nữa, chúng ta chỉ có thể khóc than cho điều đó khi lịch sử của chính những người này lại trở nên phân rã và vỡ tan như những bọt nước trần thế mà hầu hết những kẻ mơ mộng đều chắc mẩm là tồn tại trong cuộc lữ hành của đám rước cuối cùng trước Thượng đế, không ai nhớ Thượng đế đã từng khải thị về một sự tiến hóa mới nào của con người trong giai đoạn này, điều mà sách vở cũng chưa từng nhắc đến chứ đừng nói là trích dẫn thứ cấp từ bất cứ một bất cứ nguồn của sử gia nào sống trong bất cứ thời đại nào ở cả bên này và bên kia của địa đàng nằm giữa hai con sông mà chúng ta hay nghĩ là nằm ở một vị trí địa lý gợi lên sự bế tắc và lưỡng nan mà thỉnh thoảng trong cuộc sống và giữa những buổi tụng niệm chúng ta hay giày vò khi nghĩ đến, tuy thế, thế lưỡng nan này nếu xét một cách công tâm nhất thì rất phổ biến và phổ quát nếu chúng ta điểm lại lịch sử được viết cẩn thận và công phu bằng cách khắc trên mấy phiến đá bên trên những kiến trúc và đền đài thần bí của một nền văn minh nhân sư chạy dọc theo con sông mà lâu nay vẫn được xem là cái nôi thứ hai của nhân loại ở phía nam một vùng biển mà tất cả các nền văn minh cổ đại từng được ghi nhận đều tọa lạc đâu đó quanh duyên hải của nó, người nêu lên chi tiết này đầu tiên có thể là tư tế của một vị thần nào đó, mà ông ta đã thực sự tồn tại trong dòng lịch sử chứ không chỉ được nhớ đến trong những trường ca của một thời hoàng kim như vị thần mà vị tư tế được xem là đại diện.

Nói đến đây, diễn giả rời mắt khỏi màn hình và quay đầu lại nhìn về phía máy chiếu ở chính giữa trần nhà, bỏ qua ánh mắt của hơn ngàn thính giả như hơn ngàn ngọn lửa hay bị lầm lẫn là tinh tú trên một bầu trời từng rất tối trong kỷ nguyên tối nhất của lịch sử. 

Diễn giả tiếp tục diễn thuyết và bỏ qua hàng ngàn ánh mắt đang nhìn mình, mà thật ra đang nhìn lên màn hình và xuyên cả qua đó như tìm về thượng nguồn của lịch sử cứ như lịch sử là một dòng sông có hai chiều, trong khi thực tế không ai rõ là có bao nhiêu chiều, và trên hết chỉ có một nhóm người đi đúng một chiều nhất định nào đó có thể trở về an toàn nơi vòm rừng và hang ổ của cộng đồng còn sót lại, nhóm này sẽ kể về những gì họ thấy hai bên dòng sông, trong khi diễn giả tiếp tục thao diễn về một thực tại song song mà trong đó những nền văn minh hàng chục ngàn năm trước đã từng tồn tại trong khi hiện nay không ai dám xác quyết điều đó, tất cả đều là những cơ tầng nằm bên dưới một lớp đất khác nào đó, một nhà khảo cổ đã khóc thét lên như thế, vì không thể nào chứng minh được gì từ các tầng tầng lớp lớp gạch đá vùi chôn nhiều kỷ nguyên của các nền văn minh chồng lấp, như hàng ngàn thính giả hôm nay đang chen chúc nhau và đôi khi ngồi chồng lên nhau trong một khán phòng có trần nhà cao, thoáng, và đồng thời rất ngột ngạt như một thung lũng giữa rừng được che giấu dưới ba tầng vòm lá rừng nhiệt đới, khoảng không gian rộng đến nỗi có thể dựng lán trại cho một trung đoàn những chiến binh chuyên hành quân trong những đêm mưa axit, giữa rừng rậm ba tầng vòm lá, vì thật ra mỗi chiến binh đều được ngụy trang rất kỹ và họ lúc nào cũng mang một lớp sơn trên mặt, tối và bí ẩn như sa mạc bên dưới một khoảng tối của lịch sử, đó chính là thời đại Tối, thời trung cổ của loài hai chân, và thời hậu cổ đại của những người không màng đến việc chinh phạt, các chiến binh đặc biệt ghét những kẻ này, vì lớp sơn trên mặt họ là tự nhiên chứ không phải tô vẽ lên, vì lý do đó mỗi chiến binh có nhu cầu được hành quân xuyên rừng giữa những đường mòn và dưới một cơn mưa có một số hợp chất hóa học càng lạ thì càng tốt, chỉ có như thế họ mới không bị phát hiện, và kẻ địch cho dù có dùng mức độ hỏa lực nào, với bất cứ công nghệ nào, hay có tính toán trước và vạch sẵn những vùng hỏa tập tiên liệu rộng như thế nào để pháo binh giã vào từ ba mươi cây số bên kia biên giới chăng nữa, thì những chiến binh vẫn an toàn giữa rừng như đang tồn tại trong một chiều không gian song song mà cả những triết gia cổ đại nhất vẫn chưa dám kết luận là tồn tại. 

Một thính giả giơ tay muốn phát biểu, trong khi diễn giả vẫn đang nói, giọng nói ông ngày càng hùng hồn hơn, trong khi ánh đèn máy chiếu dần dịu xuống và nếu ai quan sát kỹ có thể thấy đang đổi màu, giữa ánh sáng màu nhiệm ấy như ánh sáng loạn sắc trong một hang động siêu nhiên của giống loài đi hai chân hay dùng làm nơi hội họp và vẽ vời, những bàn tay của thính giả càng giơ lên nhiều hơn và dứt khoát hơn, ánh sáng đa sắc của căn phòng có thể gây ra ảo giác đó, là những bàn cánh tay đưa lên mạnh và chắc chắn như giọng nói của diễn giả khi đến đoạn cao trào của bài giảng, càng nhiều tay giơ lên, căn phòng càng huyền bí như một vòm rừng chứ không trông như một hang động nữa. 

Đã đến lúc diễn giả nên ngừng nói và dừng lại một chút để nhìn kỹ hơn về cái máy chiếu, chứ không phải đưa mắt xuống hàng ngàn thính giả, vì máy chiếu là vật duy nhất phát ra ánh sáng trong toàn bộ căn phòng, điểm đến của nó là màn hình phía sau lưng diễn giả, trong khi hàng ngàn cặp mắt đang nhìn lên diễn giả, thì không ai dám chắc họ có thực sự chú ý phía sau lưng ông ta hay không, trong khi những lời nói của diễn giả vẫn tuôn chảy như một dòng sông, và thế hiểm trở của dòng sông đó chính là giới hạn cầm tù những số phận của một quốc gia nào đó trong lịch sử, nếu có ai chịu truy nguyên về những vai trò địa lý của một dòng sông, hoặc dãy núi ngăn cách các giống người kém phát triển hơn đến với dòng sông đó, thì những kẻ truy tầm đó sẽ hiểu những kẻ mọi rợ đều bị dán nhãn bởi những kẻ bên kia dòng sông tự cho mình là nắm thẩm quyền của văn minh, trong khi thực tế cứ mỗi ba trăm hay năm trăm năm là thẩm quyền đó sẽ đổi chủ và chính những kẻ bị gọi là mọi rợ sẽ ngồi trên ngai vàng của đế chế thống trị dòng sông và cả dãy núi hơn ngàn năm trước, để rồi người mọi sẽ quên đi hết những luật lệ phong tục dã man của mình, mà học theo luật lệ của đế chế đã hoàn toàn sụp đổ, tuy vậy, những sự ra hiện đại có tổ tiên truy ra từ những tộc người mọi đã tung hoành và lật đổ đế chế khi trước sẽ tạo ra một lý thuyết mới để đề cao vai trò của làn sóng người mọi như chúng ta đã biết và đã được học trong tương quan sự hình thành một bản đồ mới của vùng đất được xem là cựu lục địa, diễn giả nói đến đây thì dừng lại. 

Không ai hỏi gì thêm vì tất cả đều có vẻ dần hiểu ra những gì diễn giả muốn ám chỉ về kết thúc của một nền văn minh khi người mọi đã hoàn toàn bị đế chế hóa và quên hoàn toàn những dãy núi mà họ xuất thân và cả những thượng nguồn sông giao nhau mà ở đó không hề có rừng và do đó không cần phải ngụy trang nữa.